Koszty utrzymania dziecka a wysokość zobowiązania alimentacyjnego

Obowiązek dostarczania środków do utrzymania oraz wychowania małoletniego wynika wprost z ustawy i obciąża przede wszystkim rodziców dziecka. Nie rzadko jednak się zdarza, że jeden z rodziców nie poczuwa się do przekazywania środków niezbędnych do zaspokojenia podstawowych potrzeb dziecka, a w takiej sytuacji konieczne staje się wytoczenie powództwa o alimenty. W postępowaniach dotyczących obowiązku alimentacyjnego, istotne jest to, że sąd nie ustali z urzędu wysokości alimentów jaka powinna być przekazywana na utrzymanie uprawnionego, mimo że sam jest w stanie skalkulować koszty utrzymania dziecka, lecz to strona wnioskująca o obciążenie obowiązkiem alimentacyjnym pozwanego winna wykazać i przedstawić jakie środki są niezbędne, aby zaspokoić potrzeby uprawnionego.

Alimenty służą zaspokajaniu bieżących potrzeb dziecka. Nie ma znaczenia, że chcielibyśmy opłacić dziecku jakiś kurs specjalistyczny w następnym roku czy semestrze i musimy na to zebrać fundusze. Bez znaczenia pozostaje też to, że chcielibyśmy coś w przyszłości dziecku kupić. Oznacza to też, że z przyszłych alimentów nie możemy oddać sobie połowy ceny szafy, którą jakiś czas temu kupiliśmy do pokoju dziecka. Do tego służy zupełnie inne roszczenie. Nie ma ogólnej kwoty zasądzanych alimentów, żadnej średniej ani widełek stosowanych przez sąd. W jednym przypadku będzie to 300 zł, w innym 2000 zł. Zależy to od tego, że kwota alimentów uzależniona jest od usprawiedliwionych potrzeb konkretnego dziecka w konkretnych realiach finansowych jego rodziców. Wyliczenie kosztów utrzymania dziecka do alimentów nie jest łatwe, ponieważ wymaga żmudnego sumowania pojedynczych wydatków. Pomagają w tym liczne kalkulatory alimentów, które można znaleźć w internecie. W sądzie jednak nie składa się wielostronicowych arkuszy z wypisanymi kwotami za poszczególne artykuły żywnościowe. W pozwie należy pogrupować wydatki, wskazując również te nietypowe, takie jak np. oczyszczacz powietrza dla alergika czy okulary korekcyjne dla dziecka z wadą wzroku. Niektóre koszty utrzymania dziecka wymagają uzasadnienia odpowiednim dokumentem, np. fakturą, receptą albo paragonem. Aby pomóc sobie w obliczeniu kosztów utrzymania dziecka, warto podczas kalkulacji trzymać się następujących kategorii:

• żywność
• kosmetyki i artykuły drogeryjne
• przedszkole, szkoła, niania
• środki czystości
• sport i rozrywka
• zdrowie i uroda
• odzież
• wyposażenie pokoju dziecięcego

Ustalając wysokość kosztów utrzymania, które będą miały bezpośredni wpływ również na wysokość obowiązku alimentacyjnego zobowiązanego, nie można zapomnieć o wydatkach tzw. sezonowych, a więc np. zakup zimowych ubrań, które zazwyczaj stanowią duży wydatek, wyprawka szkolna na przełomie sierpnia i września, czy wyjazd wakacyjny. Wskazane koszty należy uwzględnić w miesięcznej wysokości alimentów poprzez ich uśrednienie, a więc jeżeli w ciągu miesiąca na odzież dziecka przeznaczana jest kwota 100 zł, a koszt zakupu kurtki zimowej to 240 zł, to miesięczne wydatki na odzież dziecka oscylują w granicach 120 zł. Wydatki sezonowe należy więc uwzględnić w koszcie miesięcznego utrzymania poprzez podzielenie kwoty koniecznej do ich pokrycia przez 12, czyli przez liczbę miesięcy w roku, a zatem jeżeli rocznie na podręczniki dla dziecka wydawana jest kwota 600 zł, to miesięczny koszt podręczników wynosi 50 zł. Zwiększenie obowiązku alimentacyjnego właśnie o owe wydatki sezonowe (jednorazowe) jest konieczne, gdyż sąd w wyroku określającym wysokość należnych alimentów nie wskaże, że w określonych miesiącach alimenty będą płatne w wyższej wysokości właśnie ze względu na konieczność poniesienia wydatków jednorazowych, lecz ustali stałą miesięczną wysokość alimentów, która będzie uwzględniać całościowo podstawowe potrzeby dziecka.

Alimenty powinny być przeznaczana na bieżące wydatki, a nie stanowić spłaty lub oszczędności na przyszłość. I trzeba o tym pamiętać, jeśli chcemy wytoczyć powództwo o obniżenie lub podwyższenie alimentów.

Na wysokość alimentów wpływ będą miały także opłaty mieszkaniowe, a więc np. czynsz, media. Opłaty te również należy uwzględnić w zestawieniu miesięcznych wydatków, należy jednak pamiętać, że na dziecko przypada określona część tych wydatków, a nie całość. Jeśli więc dziecko zamieszkuje z trzema innymi osobami, a zatem domowników jest czterech, to teoretycznie dziecko powinno ponosić 1/4 wszystkich opłat, zatem obowiązek alimentacyjny przy miesięcznym koszcie utrzymania mieszkania wynoszącym 1 000 zł, będzie wynosić 250 zł miesięcznie.

Możliwości zarobkowe rodzica

Określenie możliwości zarobkowych kryje pod sobą pojęcie możliwych do osiągnięcia zarobków, a nie rzeczywistego dochodu rodzica. Nie zawsze to jest to samo. Jeżeli zobowiązany rodzic nie wykorzystuje w pełni swoich możliwości – np. młody, zdrowy mężczyzna jest bezrobotny, „bo nie ma pracy”, nie znaczy to, że jego możliwości zarobkowe wynoszą 0 zł. Wynoszą tyle, ile jest w stanie zarobić osoba o danym wieku, określonym wykształceniu, doświadczeniu zawodowym, umiejętnościach. Aby wykazać możliwości zarobkowe drugiego rodzica można posłużyć się jego zeszłorocznym rozliczeniem PIT. Jeżeli z jakiegokolwiek powodu nie jest możliwe wskazanie możliwości rodzica na podstawie ubiegłego rozliczenia PIT bądź umowy o pracę, można posiłkować się szczegółowym opisem umiejętności drugiego rodzica, jego wykształcenia, kwalifikacji, doświadczenia zawodowego itp. Jeżeli rodzic nie ma żadnego konkretnego zawodu, wykształcenia ani doświadczenia, podstawą do wyliczenia możliwości zarobkowych będą oferty dla osób bez zawodu. W myśl stanowiska Sądu Najwyższego – możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego określają zarobki i dochody, jakie uzyskiwałby przy pełnym wykorzystaniu swych sił fizycznych i zdolności umysłowych, nie zaś rzeczywiste zarobki i dochody. Z powyższego wynika, że o zdolności płatniczej osoby zobowiązanej do płacenia alimentów decyduje z jednej strony – wysokość osiąganych przez nią zarobków, a z drugiej – wysokość dochodów uzyskiwanych z posiadanego przez nią majątku. Zobowiązany, który nie wykorzystuje w pełni swojego potencjału do osiągania dochodów –może być obciążony alimentami w wyższej wysokości, określonymi na podstawie jego hipotetycznych możliwości płatniczych. W szczególności będzie miało to miejsce wtedy, gdy zobowiązany nie osiąga wyższych dochodów z przyczyn nie zasługujących na aprobatę.

Wyrokowi zasądzającemu alimenty z urzędu nadawany jest rygor natychmiastowej wykonalności, co oznacza, że określony w nim obowiązek świadczenia może zostać wyegzekwowany (w razie opóźnienia lub zaległości w płatności) jeszcze przed uprawomocnieniem się orzeczenia, a zatem przed ostatecznym zakończeniem postępowania, to jest także w sytuacji, gdy druga strona niekorzystny dla siebie wyrok zaskarży.