Upadłość konsumencka- co trzeba wiedzieć

Upadłość konsumencka to postępowanie sądowe przewidziane dla osób fizycznych, które nie prowadzą działalności gospodarczej i stały się niewypłacalne. Zadaniem tej instytucji jest oddłużenie niewypłacalnej osoby, przy czym bez znaczenia jest, jak duże jest to zobowiązanie czy przez jak długi czas dłużnik zwlekał z jego uregulowaniem. W efekcie ogłoszenia upadłości długi niewypłacalnego konsumenta są umarzane w całości lub części.

Jak ogłosić upadłość konsumencką oraz kto może ją ogłosić?

Konieczne jest przeprowadzenie postępowania przez Sąd Upadłościowy. Procedura może trwać około trzech lat. Upadłość osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej (upadłość konsumencka) jest ogłaszana przez sąd na wniosek złożony na formularzu. Wniosek o upadłość konsumencką zawiera:

• dane identyfikujące dłużnika jak imię i nazwisko, miejsce zamieszkania oraz numer PESEL,
• wskazanie miejsc, w których znajduje się majątek dłużnika,
• wskazanie okoliczności, które uzasadniają wniosek i ich uprawdopodobnienie,
• aktualny i zupełny wykaz majątku z szacunkową wyceną jego składników,
• spis wierzycieli z podaniem ich adresów i wysokości wierzytelności każdego z nich oraz terminów zapłaty, spis wierzytelności spornych z zaznaczeniem zakresu w jakim dłużnik kwestionuje istnienie wierzytelności; wskazanie wierzytelności w spisie wierzytelności spornych nie stanowi jej uznania,
• listę zabezpieczeń ustanowionych na majątku dłużnika wraz z datami ich ustanowienia, w szczególności hipotek, zastawów i zastawów rejestrowych,
• oświadczenie dłużnika, że nie zachodzą okoliczności szczegółowo określone w ustawie.

Wniosek o ogłoszenie upadłości może złożyć wyłącznie sam dłużnik w sądzie rejonowym właściwym dla jego miejsca zamieszkania. Opłata sądowa od wniosku o ogłoszenie upadłości wynosi 30 zł, a w sytuacji, gdy  majątek dłużnika nie wystarcza na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego albo w masie upadłości brak jest płynnych funduszów na ich pokrycie –  koszty te pokrywa tymczasowo Skarb Państwa. Wniosek o ogłoszenie upadłości zawiera w szczególności: wskazanie okoliczności, które uzasadniają wniosek i ich uprawdopodobnienie, aktualny i zupełny wykaz majątku z szacunkową wyceną jego składników, spis wierzycieli z podaniem ich adresów i wysokości wierzytelności każdego z nich oraz terminów zapłaty. Sąd oddali wniosek o ogłoszenie upadłości jeżeli dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Jednak pomimo zaistnienia w/w okoliczności, sąd wniosek o ogłoszenie upadłości może uwzględnić, jeśli przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi. Należy pamiętać, że ogłoszenie upadłości powinno być ostatecznością. Po pierwsze dlatego, że na całkowite umorzenie długu mogą liczyć tylko niektórzy, a procedura upadłościowa może okazać się złożona i długotrwała. Poza tym trzeba pamiętać, że w chwili rozpoczęcia postępowania upadłościowego wobec konsumenta, nadzór nad jego majątkiem jest przekazywany syndykowi. Likwidacji przez syndyka podlegają nieruchomości (mieszkanie, dom), jak również ruchomości (np. samochód). Syndyk może być zainteresowany również akcjami, czy udziałami dłużnika w spółkach, jak również wynagrodzeniem pobieranym za pracę w części podlegającej zajęciu. Dodatkowo osoba zadłużona traci możliwość korzystania ze swojego majątku (np. samochodu) i dysponowania swoim majątkiem – pieczę nad tym również sprawuje syndyk. Sama może jedynie kupować produkty niezbędne do funkcjonowania, takie jak np. żywność czy środki czystości. Upadłość konsumencka wiąże się także z innymi konsekwencjami. Jeśli jeden z małżonków ogłosi upadłość, to automatycznie między małżonkami powstaje rozdzielność majątkowa, zaś majątek wspólny wejdzie do masy upadłościowej. Sąd zwykle bada również, czy na sześć miesięcy przed złożeniem wniosku o upadłość konsumencką nie doszło do przeniesienia majątku lub jego części na osoby np. z rodziny dłużnika. Wówczas sąd może podważyć takie umowy. Małżonek upadłego może dochodzić w postępowaniu upadłościowym należności z tytułu udziału w majątku wspólnym, zgłaszając tę wierzytelność sędziemu-komisarzowi. Również niektóre czynności prawne – darowizny, umowy sprzedaży – dokonane przez dłużnika w okresie do roku przed dniem złożenia wniosku o upadłość konsumencką będą bezskuteczne w stosunku do masy upadłościowej. Dłużnikowi przysługuje zażalenie do sądu drugiej instancji w przypadku oddalenia przez sąd wniosku o ogłoszenie jego upadłości. Termin do wniesienia zażalenia jest tygodniowy i liczy się od doręczenia postanowienia wraz z uzasadnieniem. Zażalenie powinno czynić zadość wymaganiom przypisanym dla pisma procesowego oraz zawierać wskazanie zaskarżonego postanowienia i wniosek, jak również zwięzłe uzasadnienie zażalenia. Opłata od zażalenia wynosi 200,00 złotych. Po ogłoszeniu upadłości dłużnika rozpoczynają się równolegle dwa etapy, z których pierwszy to zgłaszanie przez wierzycieli swoich wierzytelności i ustalenie listy wierzytelności, a drugi to likwidacja majątku dłużnika. W postępowaniu upadłościowym przez syndyka podejmowane są czynności, których celem jest ustalenie składu i wartości masy upadłości, sporządzenie listy wierzytelności oraz sprzedaż majątku upadłego i podział uzyskanych w ten sposób środków między wierzycieli ujętych na liście wierzytelności.

Po wykonaniu przez upadłego obowiązków określonych w planie spłaty wierzycieli sąd wydaje postanowienie o stwierdzeniu wykonania planu spłaty wierzycieli i umorzeniu zobowiązań upadłego powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości konsumenckiej i niewykonanych w wyniku wykonania planu spłaty wierzycieli. W wyjątkowych sytuacjach sąd może odstąpić od ustalania planu spłat wierzycieli i umorzyć zobowiązania upadłego bez ustalenia planu spłaty. Postanowienie to może zostać zaskarżone przez wierzycieli. Postępowanie upadłościowe ma na celu całkowite oddłużenie konsumenta. Upadłość konsumencka osoby fizycznej często jest jedyną szansą na wyjście ze spirali długów. To bardzo ważna instytucja w polskim porządku prawnym.